“Een goede buurt heeft een sterk sociaal hart”
Nina Cranen werkt als manager sociaal programma met hart en ziel aan een Hart van Zuid-gemeenschap
ls je volgend jaar op Zuidplein uit de metro stapt, voor een bezoek aan het uitgebreide Rotterdam Ahoy, het vernieuwde Theater Zuidplein of één van de vele terrassen aan de Gooilandsingel, kijk dan vooral ook even naar de straatstenen onder je voeten. Ze zijn namelijk met veel zorg gekozen en op maat gemaakt. Nina Cranen (manager sociaal programma Hart van Zuid) praat er vol enthousiasme over. “De zachtroze en -grijze tinten zorgen voor een warme sfeer. Het plein gaat op korte termijn voor veel verandering zorgen, juist ook voor de bewoners en ondernemers rondom Zuidplein.” Want voor de sociale en fysieke omgeving geldt volgens Nina hetzelfde: samenhang ontstaat niet zomaar, daar moet je aan bouwen!
Nina Cranen, manager sociaal programma Hart van Zuid
30ml Coffee Roasters op Zuidplein
Vol overtuiging en met diverse voorbeelden vertelt Nina wat ze precies doet voor het prestigieuze programma Hart van Zuid dat de komende jaren op alle vlakken voor grote veranderingen zorgt rondom Zuidplein. Nina – type ik ga ergens volledig voor, óf niet – draagt graag bij aan positieve verandering. “Ik studeerde journalistiek omdat ik mensen in de kern wilde bewegen. De wereld een beetje beter maken, dat is altijd mijn intrinsieke motivatie geweest.” Ze maakte een fotoreportage over bootvluchtelingen op Lampedusa (2009) en schreef een boek over vrouwenhandel, maar zei de journalistiek jaren geleden wat gedesillusioneerd gedag. “Ik ontdekte dat ik met alleen verhalen geen verschil kon maken.” Ze vond een nieuwe uitdaging in de stedelijke ontwikkeling, en dan vooral de sociale component ervan. Ook privé kwam ze ermee in aanraking, toen ze met buurtbewoners in het Liskwartier de allereerste Droomstraat realiseerde. “Het contact tussen buurtbewoners was erg goed en we spraken elkaar regelmatig op straat, maar er was geen plek om uitgebreid bij te praten. Die behoefte was er wel. We onderzochten samen hoe we daar ruimte voor konden maken, deden een subsidieaanvraag voor de herinrichting en offerden uiteindelijk vier parkeerplekken op voor wat we nu de buurthuiskamer noemen. Dat het deze oplossing moest worden wisten we bij aanvang niet, daar kwamen we stap voor stap.” Dat is in de kern precies hoe dit soort participatieve projecten werken, weet Nina nu – een Master Bestuurskunde en specialisatie in omgevingspsychologie rijker – als geen ander.
Hart van Zuid, gevoel van thuis
Voor haar studie onderzocht Nina welke factoren bijdragen aan een ‘thuisgevoel’. Nina: “Sense of place, zo noemen ze dat. Ik onderzocht of het thuisgevoel leidt tot sociaal gedrag en binding met een plek én of dat gevoel aanwezig was bij bewoners rondom Zuidplein.” Dit gevoel ontbrak bij veel omwonenden, bleek tijdens haar onderzoek en bij aanvang van het sociale programma. “Er was geen sprake van een gemeenschap die het hele projectgebied aangaat. Waarom niet? Er is hier nooit geïnvesteerd in een sociale infrastructuur, die moeten we nu samen bouwen.”
Een sociale infrastructuur is er niet zomaar, die moet je samen bouwen.
Die bouw startte eind 2017 met een project waarbij studenten van het Techniek College Rotterdam onderzoek deden naar behoeften in de buitenruimte rondom Zuidplein. Het antwoord op hun onderzoek resulteerde in het ontwerp, de bouw en plaatsing van bankjes en buitenpodia in de buurt. Een Rotterdammer van Zuid nam vervolgens de decoratie ervan voor zijn rekening. Deze team effort kon rekenen op veel enthousiasme, vertelt Nina trots. “Het is bijzonder dat deze losstaande objecten er nog steeds onbeschadigd staan, al sinds november 2018. Van vernieling is geen sprake. Het zegt iets over de bereidwilligheid van buurtbewoners om dit stuk stad mooier te maken. Het project ontketende bovendien een grotere beweging. We zijn in gesprek met het Albeda, Zadkine en de organisatie achter de Rotterdamse leerwerkakkoorden om te kijken of we Zuidplein als leerwerkhub kunnen laten functioneren voor jongeren die werken in de horeca, leisure en hospitality. Het is de bedoeling dat ze hier met alle nieuwe gebouwen gemakkelijk een stageplek, werkervaringsplek en werk kunnen vinden.”
Het nieuwe Kunstenpand wordt de culturele hotspot van Zuid.
De kleinschalige start met studenten zette volgens Nina het hele sociale programma in werking en dat was precies de strategie, verklapt ze. “Als er weinig geld of goodwill is, dan moet je vol inzetten op participatieprojecten.” Met haar enthousiasme, drive en creatieve, open blik lukt het haar om mensen mee te krijgen. “Mensen écht enthousiast maken zodat ze met je mee willen doen, dat werkt alleen als je klein en laagdrempelig begint. Dus niet door direct over ‘een participatieproject’ te beginnen, maar door te starten met een open gesprek. Als je naar elkaar luistert en elkaars behoeften leert kennen, kan er uiteindelijk iets veel groters ontstaan.” Dat grotere doel is voor Nina een stevig en gebalanceerd metselwerk van sociale en economische bouwstenen op Zuid. “Het wordt hier prachtig, dat staat buiten kijf. Bewoners moeten daar ook van profiteren. Ik wil bewoners aan een baan én toekomstperspectief helpen. Momenteel voer ik daarom gesprekken met potentiële werkgevers, waarbij ik zoek naar commitment en de bereidheid om mensen in dienst te nemen, want een stagiair aannemen is redelijk laagdrempelig en vrijblijvend. Door alle gesprekken hebben we nu een steeds grotere groep gelijkgestemden. Dát maakt een sociaal programma succesvol.”
Ik zou het mooi vinden als dit programma zo doorwerkt dat het in de toekomst bewoners aan een baan én toekomstperspectief helpt.
Nina praat vol vertrouwen over haar aanpak: ze wéét dat dit werkt, maar natuurlijk zijn er ook stevige uitdagingen waarvan ze soms wakker ligt. “De talentontwikkeling van minima en statushouders op Zuid wordt gerund door Stichting Werkshop. Hun coaches zijn helden die daadwerkelijk contact weten te maken met deze moeilijk te bereiken doelgroep. We hebben een subsidie aangevraagd om de werkzaamheden nog twee jaar voort te zetten, zodat we in die tijd naar een ander verdienmodel kunnen zoeken. Ik zou er flink van balen als we die subsidie niet toegekend krijgen. Dan stellen we 185 vrijwilligers teleur, terwijl er door dit project al zoveel bereikt is! Jongeren zijn terug naar school gegaan, vinden door dit programma sneller werk en ontdekken beter wat ze willen en kunnen. Het gaat om essentiële koerswijzigingen in hun levens. Het effect daarvan werkt door en mag niet stoppen!”
Zwemcentrum Rotterdam heeft twee bassins (foto: Stijn Hanegraaf)
Lisa Kitchen Bar zit naast Zwemcentrum Rotterdam
Gebiedsgerichte aanpak: van bars en busbanen tot betrokken buurt
Als Nina ergens een weg denkt te zien, dan rust ze niet voor ze vrij baan heeft gemaakt, zegt ze zelf. Ze heeft haar zinnen nu gezet op de programmering van de door studenten gemaakte buitenpodia. “Allereerst sprak ik met de afdeling Cultuur, maar ook voor Jeugd en Sport blijkt het misschien relevant. Dat is geweldig, dan kan de impact ervan nog groter zijn.” Zo zoekt Nina steeds naar een gemene deler tussen verschillende spelers. Ze verbindt en verknoopt tot er een sterk weefsel ontstaat. “Mijn plannen ontwikkelen zich organisch en zijn niet van begin tot eind uitgeschreven, maar weergegeven als een soort mindmap. Magische momenten zijn het als de markt en overheid elkaar daarbinnen vinden. Dat maakt een ontwikkeling pas echt duurzaam.” Een gebiedsgerichte aanpak kan nooit floreren als je niet integraal werkt, stelt Nina. De verandering van de gebouwde omgeving, de nieuwe winkels en horeca en een stevig sociaal programma zijn allemaal essentieel voor de beoogde transformatie. “Daarin is de betrokkenheid van buurtbewoners essentieel, maar ook het verleggen van de busbaan, zodat je straks aan de boulevard van de Gooilandsingel niet van je sokken gereden wordt. En ook de nieuwe horecagelegenheden die het nu al zo goed doen, zoals koffiebar 30ML Coffee Roasters, Best of India en Lisa Kitchen Bar.”
Eerst vluchteling, nu vrijwilliger
Eind 2019 werd Nina er weer aan herinnerd waarom ze dit allemaal doet: naar aanleiding van het talentprogramma voor minima en statushouders ontmoette ze tijdens een rondleiding drie jongens uit Soedan. “Ze werden de ‘Soedanboys’ genoemd, doen vrijwilligerswerk om nieuwe dingen te leren en kwamen een paar jaar geleden naar Europa, op een bootje via Lampedusa.” Toen maakte Nina foto’s, nu draagt ze als manager van het sociaal programma Hart van Zuid direct bij aan een betere toekomst voor mensen zoals zij.
Alles is op Zuid
Wie al een tijdje niet op of in de buurt van het Zuidplein is geweest, valt om van verbazing. Van plek voor doortocht verandert het nu rap in een volwaardige plek voor verblijf. Sinds de opening van het nieuwe 50-meterbad – pal naast Zuidplein – komen er mensen uit de hele stad hun baantjes trekken. Het roemruchte Ahoy breidt uit en heeft vanaf eind 2020 een nieuwe muziekzaal, auditorium en congrescentrum. Het overdekte winkelcentrum biedt met 165 winkels alles wat je nodig hebt, en meer. Bestaande plekken veranderen en vernieuwen, maar écht nieuw is de Gooilandsingel als culinaire boulevard, met mooie nieuwe horecazaken. Juist hier blijf je hangen na je bezoek aan het nieuwe Theater Zuidplein of voorafgaand aan de film in het nieuwe Pathé. Een wandeling in het recent opgeknapte Zuiderpark – je weet wel, hét grootste stadspark van Nederland – is altijd goed. Je kunt er bovendien binnenkort wonen: de woningen van project In ’t Zuiderpark grenzen aan groen.
Nieuwbouwproject In ’t Zuiderpark waarvan fase 2 nog in verkoop gaat.
