De nieuwe Middellandstraat begint hier!
Marco Stout over het belang van context en community bij de gebiedsontwikkeling van Middelland.
Marco Stout was jarenlang betrokken bij het op de kaart zetten van het Hoogkwartier en kreeg daar de Van der Leeuwprijs voor uitgereikt tijdens het Stadmakerscongres 2017. Niet vreemd dus dat hij ook werd gevraagd voor de revitalisatie van de Middellandstraat, een wereldse winkelstraat in Middelland. De volle potentie van de 600 meter lange straat – diens prachtige winkelpanden, woonhuizen en grote diversiteit aan speciaalzaken uit de verschillende werelddelen – wordt nu nog niet optimaal benut. Marco gelooft in het eigen karakter van de straat, net als in de juiste mensen, het juiste moment en de juiste plek. “Een rustige opbouw én goede energie zijn bij gebiedsontwikkeling belangrijk.”
Marco doet dit niet alleen, dat wil hij maar gezegd hebben. Het is teamwork pur sang. Dat móet ook bij gebiedsontwikkeling. Marco: “Op de Middellandstraat vorm ik samen met Marciano Braam de projectleiding van de werkgroep Middellandstraat.” Samen met de werkgroep werken Marco en Marciano aan de verbetering van de Middellandstraat en het Middellandplein. “Die werkgroep bestaat uit ondernemers, bewoners, pandeigenaren en de gemeente Rotterdam: echte co-creatie dus!” Want co-creatie is een essentieel onderdeel van het programma Mooi, Mooier, Middelland, waar het project onderdeel van is.
Een gedegen opbouw én de juiste energie zijn bij gebiedsontwikkeling belangrijk
Samen staan Marco en Marciano vanaf het voorjaar 2017 tot in principe eind 2018 voor de uitdaging om de Middellandstraat te revitaliseren. Dat betekent in een notendop het ondersteunen van ondernemerschap in de buurt, het mooier maken van de straat door onder andere gevelrenovaties én een nieuwe inrichting voor het Middellandplein. Met promotie, evenementen, rondleidingen en een verbetering van horeca- en winkelaanbod in de straat, wordt de verbinding tussen wijkbewoners en de straat en haar winkeliers versterkt. Om dat alles te realiseren is drie jaar wel kort, vindt Marco. Maar hij heeft goede hoop op verlenging van het project door de gemeente, die – twee jaar na de start – besloot het project te ondersteunen. “Gebiedsontwikkeling gaat vaak over programma’s van vijf tot tien jaar, want dan kun je de veranderingen écht duurzaam maken.” Kortom: een duurzame band opbouwen met alle betrokkenen is van groot belang. Veranderingen gaan niet over één nacht ijs en zijn niet te forceren: samen met de buurt maak je kleine stapjes richting verbetering. “Revitalisatie staat of valt bij het draagvlak onder de community en een gemeenschapsgevoel heeft nu eenmaal tijd nodig om te groeien,” besluit Marco. Zodat – na het vertrek van de projectleiders – de bewoners, ondernemers en stakeholders de ingeslagen weg vervolgen. Marco: “Als je het die tijd geeft, leidt het tot duurzame sociale cohesie, leefbaarheid, levendigheid en vriendelijkheid in de buurt.”
De Middellandstraat is uniek
In het Hoogkwartier werd de ontwikkeling stap voor stap doorgemaakt. Marco: “Daar was weinig budget beschikbaar, dus het kon ook niet snel gaan. Die geleidelijke groei heeft daar juist goed gewerkt.” In het Hoogkwartier is gestart met de organisatie van bewoners en ondernemers en aansluitend een programma van kleine ingrepen, evenementen en experimenten, vertelt Marco. “Het leidde tot energie in de buurt en dát trok gelijkgestemde bewoners en ondernemers aan.” Kunstinstelling Garage Rotterdam vestigde zich er, nieuw horeca- en winkelaanbod verrees en met de recente herontwikkeling van Het Industriegebouw heeft het Hoogkwartier nu weer een volgende stap gezet. Het geheim van het succes van het Hoogkwartier? “De samenwerking tussen bewoners en ondernemers!” Met de Middellandstraat kreeg Marco een volgende uitdaging voor zijn kiezen. “De context is hier wel anders. Er spelen meerdere belangen, de straatcultuur is aanweziger en de buurteconomie is een belangrijker onderwerp.”
Kansen voor de Middellandstraat
Om de straat en haar ondernemers te leren kennen, gingen Marco en Marciano op onderzoek uit. Marco: “Je moet de straat eerst goed begrijpen en vervolgens draagvlak creëren voor de aanpak.” Daarvoor is een positieve mindset nodig, en dat bereikten ze door veel te praten en te luisteren. “Je moet een kerngroep van betrokkenen creëren en met hen starten, dan volgt de rest vanzelf.”
Ondernemers en bewoners maken samen de Middellandstraat
Volgens Marco liggen de kansen voor het oprapen. “De buurt Middelland verandert en daarop kunnen winkeliers anticiperen, onder andere door zich op meerdere doelgroepen te richten.” Als onderdeel van het project werd een zogenaamde Retail Academy opgezet, waarbij ondernemers kennismaken met crosscultureel ondernemen. Ze leren meer over winkelinrichting, klantenbinding en krijgen workshops over social media, websites en webshops. “Vele ondernemers meldden zich aan. Zij willen groeien, krijgen coaching en verrijken hun kennis.” Diversiteit in aanbod én bezoekers is het doel, want “daar hebben alle ondernemers in de straat baat bij.” En niet alleen de ondernemers, maar ook de bewoners. Zij wonen op een centrale locatie, vaak boven de winkels en horeca in die mooie vooroorlogse panden die de Middellandstraat kenmerken. Het is de bedoeling juist ook de bewoners van Middelland te betrekken en ze motiveren het winkelaanbod in de straat te steunen door er hun boodschappen te doen. Want ondernemers en bewoners maken samen de straat, daar is het Wijkpaleis aan de 1e Middellandstraat (binnenkort op de Claes de Vrieselaan 72) een lichtend voorbeeld van.
Grandeur van gevels in ere herstellen
Een andere bijzondere kwaliteit van de Middellandstraat is de rijkdom aan historische bebouwing. Veel winkels op de Middellandstraat hebben nu echter nog geen mooie uitstraling: er zijn nog teveel rolluiken en reclame-uitingen in het straatbeeld aanwezig. Om de uitstraling van de straat te verbeteren is er een gevelaanpak ontwikkeld, waarbij de ambitie is om de grandeur van zoveel mogelijk winkelgevels in ere te herstellen. Marco: “Vele eigenaren doen mee aan de gevelaanpak. Het aanzicht van de straat zal hierdoor sterk verbeteren. Wist je dat er bij veel zaken glas-in-lood in de gevel is verwerkt? Die allure kan de straat weer meer kwaliteit geven.”
Voor sommige speciaalzaken in de Middellandstraat komen mensen zelfs uit het buitenland!
Naast kwaliteit speelt ook kwantiteit een belangrijke rol, want de Middellandstraat heeft zoveel verschillende verhalen te vertellen! De verzameling aan winkels in deze levendige straat is ontzettend rijk: voor sommige speciaalzaken komen mensen uit heel Nederland of zelfs uit het buitenland, vertelt Marco. Die verhalen worden nu ontsloten, zodat het rijke aanbod van de Middellandstraat meer bekendheid krijgt. Marco: “We willen het verhaal van de straat vertellen en doen dat met storytelling als een krachtig middel. Onder andere door rondleidingen en social media hopen we dat meer mensen de Middellandstraat ontdekken én gebruiken. Zo steunen ze de lokale economie en wordt de straat sterker in alle opzichten.”
Middelland, iconisch onderdeel van Rotterdam Centrum
Gentrificatie is niet het doel van dit project, benadrukt Marco. Ze willen de Middellandstraat dus niet volledig ‘verhippen’. “We willen niet teveel tornen aan het karakter van de straat, maar juist de aanwezige kwaliteit versterken én extra kwaliteiten toevoegen. Dit alles met behoud van de sociale context en met meer verbinding als gevolg. We zetten in op diversiteit in aanbod, kwalitatieve horeca en meer levendigheid. Dat is bepalend voor een bezoek aan de straat: je wilt er de dagelijkse boodschappen doen, goed brood kopen en een mooi cadeau. Maar ook een ijsje eten met je gezin op het plein of een goed glas wijn op een terras.” Hij zegt blij verrast te zijn door de kwaliteit van Made In West Pop Up Shop (sloot medio juli 2018) met producten van makers uit Rotterdam West. In dezelfde straat is PT Kokky gevestigd, speciaalzaak met religieuze attributen, net als Bistro Bélen, Bakkerij Marakesh en Kaya Pastanesi met de lekkerste jahmacun (Turkse pizza) van Rotterdam. Die mix is precies hoe Marco het graag ziet. De grootste uitdaging is nu om deze ontwikkeling te verduurzamen. Marco: “Het zou mooi zijn als elke buurt een écht eigen karakter krijgt. Het centrum van Rotterdam wordt groter, de Middellandstraat wordt straks een iconisch onderdeel van de binnenstad.” Wie weet plukt Marco daar privé straks ook de vruchten van. Hij woont al jaren naar zijn zin in Berkel en Rodenrijs, maar zijn vrouw en kinderen willen terug naar Rotterdam. “Voor mij hoeft het niet per se, ik ben toch elke dag in de stad.” Hij vervolgt lachend: “Maar mijn gezin voert de druk op, dus we kijken weer rond in Rotterdam.”
